Regeerakkoord Arizona: gevolgen voor arbeidstijd

Afschaffen principieel verbod op nachtarbeid: gevolgen

Tot op heden is er in de wet een principieel verbod ingeschreven op nachtarbeid. Op dit verbod kon enkel worden afgeweken in de door de wet erkende gevallen (bijv. arbeid in opeenvolgende ploegen, logistiek, toezicht, activiteiten van laden en lossen, …). Er is op dit moment sprake van nachtarbeid van zodra er arbeidsprestaties worden verricht tussen 20 uur en 6 uur met prestaties die worden geleverd tussen middernacht en 5 uur ’s ochtends.

Dit principieel verbod zal worden afgeschaft waardoor nachtarbeid in elke sector mogelijk zal worden en elke sector in principe een arbeidsregeling met nachtprestaties kan invoeren. Bovendien specifieert het akkoord dat het daarnaast de bedoeling is om, in het bijzonder voor de distributiesector en aanverwante sectoren, de procedures die deze arbeidsregeling invoeren, te versoepelen.

Ter facilitering van deze sectoren in België, zal er ook pas sprake zijn van nachtarbeid vanaf middernacht (24 uur) in plaats vanaf 20 uur zoals nu het geval is. 

Hieruit volgt dat de verplichtingen voor werkgevers met betrekking tot nachtarbeid zullen versoepelen omdat:

• Nachtarbeid in een onbeperkt aantal sectoren zal mogen worden toegepast;
• In de belangrijke distributiesector er pas op een later tijdstip sprake zal zijn van nachtarbeid waardoor werkgevers meer flexibiliteit zullen hebben om de uurroosters aan te passen.

Er wordt uitdrukkelijk gespecifieerd dat de premies die op dit moment worden toegekend, nog steeds zullen moeten worden toegekend. Het voordeel van de vrijstelling van de doorstorting van de bedrijfsvoorheffing blijft hierdoor dus overeind, tot zolang de huidige voorlopige regeling nog loopt. Nadien zullen de partijen over een nieuwe regeling onderhandelen waarbij het doel is om de voordelen van de huidige regeling maximaal te garanderen.

Overuren

In kader van het sociaal akkoord 23-24, werd het aantal fiscaal gunstige overuren verhoogd van 130 naar 180 overuren tot en met 30 juni 2025. Deze verhoging zal ook na deze datum blijven bestaan en is één van de nieuwe maatregelen met betrekking tot overuren.

Daarnaast staan er nog andere grote wijzigingen aan het stelsel van de overuren op til. Het maximale aantal vrijwillige overuren wordt opgetrokken tot 360 uren (of 450 uren in de horeca), waar dit maximum eerder 220 uren was.

Nieuw is dat:

• Ten belope van 240 uren geven de vrijwillige overuren geen recht op overloon. Nu geven vrijwillige overuren vanaf het eerste gepresteerde overuur recht op overloon aan 50% of, bij overwerk op zondag/feestdag/vervangingsdag 100%;
• Er moet geen inhaalrust worden gepresteerd.

Op het stelsel van vrijwillige overuren zal een beroep kunnen worden gedaan op basis van een schriftelijke overeenkomst tussen de werkgever en werknemer die steeds opzegbaar zal zijn. Nu is er ook al een geschreven overeenkomst nodig die geldig is voor zes maanden alvorens er een beroep kan worden gedaan op vrijwillige overuren. Het is nog niet duidelijk in welke mate de formaliteiten van deze overeenkomst gelijkaardig blijven aan de huidige overeenkomst.

Daarnaast is het nog niet duidelijk of er een verhoging zal komen van de interne grens van 143 uren. Deze interne grens houdt in dat op geen enkel ogenblik tijdens de referteperiode van één jaar de totale duur van de verrichte arbeid meer mag bedragen dan: wekelijkse arbeidsduur (40 uren) x aantal weken in de referteperiode (52) + 143 uren. Aangezien het aantal toegestane vrijwillige overuren zal stijgen, lijkt die kans waarschijnlijk.

Minimale wekelijkse arbeidsduur

Op dit moment mag een wekelijks deeltijds uurrooster nooit minder bedragen dan 1/3^de van een wekelijks voltijds uurrooster. Deze verplichting zal worden afgeschaft, waarbij het absolute minimum te presteren uurrooster per week nooit minder mag bedragen dan 3 uren. Het doel hiervan is om wederom meer flexibiliteit te creëren. 

Studentenarbeid: verhoging van 475 uren naar 650 uren

Daarnaast zal het aantal toegestane uren dat studenten mogen werken op jaarbasis worden verhoogd tot 650 uren in plaats van de beperking tot 475 uren zoals sinds 2025 opnieuw het geval is. Hierdoor is er ingespeeld op de roep van o.a. de horeca en kleinhandel om het aantal toegestane uren te verhogen om een oplossing te kunnen bieden voor (i) de competitieve arbeidsmarkt en (ii) de hoge kosten die gepaard gaan met arbeid in het weekend die wordt opgevangen door jobstudenten.

Invoering “accordeon” 

De invoering van een “accordeon” uurrooster zal mogelijk worden, mits het akkoord van de werknemer. Zo’n uurrooster houdt in dat de maximale arbeidsduur niet langer op weekbasis zal worden beoordeeld, maar op jaarbasis. Dit zorgt ervoor dat er meer flexibiliteit wordt ingebouwd in sectoren waar er een fluctuatie is qua werkdruk. Op drukkere momenten zal er meer kunnen gewerkt worden.

Het is nog niet duidelijk of er tijdens bepaalde weken dan meer zal mogen gewerkt worden dan 40 uren, doch beperkt tot 45 uren zonder gebruik te maken van de regelgeving rond de kleine flexibiliteit. 

Een mogelijk uurrooster zou het volgende zijn (periode van 4 weken met een gemiddelde maximaal 40 uren over de referteperiode):

Afschaffen verplichte sluitingsdag: gevolgen voor kleinhandel

Op grond van de huidige wetgeving, wordt bepaald dat een handelaar gedurende een ononderbroken periode van 24 uren, beginnend op zondag om 5 uur of om 13 uur, moet gesloten zijn.

Hieruit volgt dat handelaars die open waren op zondag in het kader van één van de uitzonderingsregimes waarop zondagarbeid toch toegelaten was, niet langer verplicht zijn om tijdens een weekdag te sluiten. Anderen krijgen ook de kans op zondag open te gaan, uiteraard mits de wetgeving voorziet dat enige beperkingen op sectorniveau worden uitgesloten.

Daarnaast merken we ook op dat het feit dat er pas sprake is van nachtarbeid vanaf middernacht, dit tot gevolg heeft dat in retail het mogelijk zal worden om nog open te zijn na 20 uur, wat op dit moment niet het geval is. 

Conclusie

Voor de concrete invulling van deze maatregelen moeten de wetgevende initiatieven nog worden afgewacht. Het is wel duidelijk dat werkgevers meer flexibiliteit zullen krijgen om de arbeidstijd van de werknemers in te plannen. 

In een 24 uren economie is er meer en meer flexibiliteit vereist. Het lijkt erop dat dit signaal is opgepakt.

De vraag is in welke mate deze flexibiliteit ook zal gepaard gaan met minder vormvereisten die moeten worden nageleefd om op deze flexibiliteit een beroep te kunnen doen.

Aarzel niet om iemand van het Employment & Benefits team te contacteren, we helpen u graag hierbij!