De wereld staat in brand als het over klimaatverandering gaat. Hoewel het tijdens de VN Klimaattop COP25 in Madrid niet is gelukt om concrete afspraken te maken die voortbouwen op het Klimaatakkoord van Parijs, heeft de EU recent grote stappen voorwaarts gezet. Het Europees Parlement en de lidstaten hebben hun uitgaven op het gebied van klimaatverandering verhoogd in het budget voor 2020. Vorige week heeft de Europese Commissie de “Green Deal” gelanceerd met als doel om de EU in 2050 klimaatneutraal te maken. Tieneractiviste Greta Thunberg is door TIME Magazine uitgeroepen tot Persoon van het Jaar 2019.

Scheiding der machten

Rechtszaken in het “algemeen belang” zoals de Urgenda-zaak doen de vraag rijzen of de rechtspraak of juist (andere) onderdelen van de overheid zich bezig moet(en) houden met het beleid inzake klimaatverandering. Tientallen jaren geleden al heeft de Hoge Raad, in het Nieuwe Meer-arrest, erkend dat milieuorganisaties voorzieningen kunnen vragen tegen activiteiten van de overheid die (mogelijk) schade kunnen toebrengen aan de belangen die die organisaties vertegenwoordigen. Het ging in die zaak om het dumpen van baggerspecie uit de grachten in het natuurgebied de Nieuwe Meer. Wat zou Montesquieu hiervan denken?

Voorbeelden uit het buitenland

Het lijkt alsof buitenlandse rechters hun vingers niet aan deze materie willen branden. In juli 2018 heeft een federale rechter in de VS de zaak die New York City had aangespannen tegen vijf grote oliebedrijven afgewezen op grond van zijn oordeel dat de ernstige problemen die door klimaatverandering worden veroorzaakt niet door de rechterlijke macht moeten worden aangepakt, maar door de andere machten van de overheid. De Canadese milieuorganisatie ENvironnement JEUnesse zal naar verwachting op vergelijkbare motivering stuiten in haar zaak waarin zij de Canadese regering beschuldigt van het ontoereikend vaststellen van zijn broeikasgas-reductie doelen.

En dan nu: Urgenda

In de Urgenda-zaak gaat het om de Nederlandse uitstootdoelen voor 2020: Urgenda, die al in 2013 de eerste rechtszaak tegen de Staat aanspande, vordert een verlaging van de uitstoot van ten minste 25% in 2020 vergeleken met 1990. De Nederlandse Staat is, op grond van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, verplicht om preventieve maatregelen te nemen om onder meer het recht op (familie)leven te beschermen. Vandaag heeft de Hoge Raad – kort gezegd – bevestigd dat het niet verder beperken van de uitstoot zou leiden tot een schending van de zorgplicht van de Staat ten opzichte van haar burgers, wat naar Nederlands recht een onrechtmatige daad oplevert. Hiermee wordt het oordeel van het Gerechtshof Den Haag dat de Staat haar uitstoot moet terugdringen finaal.

Collectieve schadevergoeding in Nederland

Urgenda’s vordering tegen de Staat is gebaseerd op de Nederlandse regeling voor collectieve acties. Op 1 januari 2020 treedt de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA) in werking, waarmee het eenvoudiger wordt om bij de Nederlandse rechter een collectieve actie in te stellen. We verwijzen naar ons nieuwsbericht van 20 maart 2019 voor de belangrijkste wijzigingen die de WAMCA met zich brengt. De WAMCA zou kunnen leiden tot een tweede golf aan klimaatprocedures waarin belangenorganisaties (en overheden?) schadevergoeding vragen van bedrijven die verantwoordelijk zijn voor de uitstoot van broeikasgassen.

Neem contact op

Dit zijn belangrijke ontwikkelingen op het gebied van de afwikkeling van massaschade en klimaatprocedures. Ons kantoor heeft veel ervaring met collectieve acties, WCAM-schikkingen en andere wijzen van afwikkeling van massaschade. Ons Energy team volgt de ontwikkelingen die specifiek zijn voor de sector op de voet. Voor meer informatie kunt u contact met ons opnemen.