Achtergrond

Incasso van vorderingen tot betaling van een geldsom is een alledaags fenomeen. Schuldeisers schakelen daarbij vaak derden in. Deze derden vervullen daarmee een belangrijke functie bij het incasseren van die openstaande vorderingen en komen daarmee in aanraking met zowel schuldenaren als schuldeisers (als opdrachtgever). Tot voor kort waren dergelijke incassowerkzaamheden of incassobureaus niet gedefinieerd in wetgeving en daarmee dus ook niet onderworpen aan wettelijke kwaliteitseisen.

Ondanks dat er de afgelopen jaren diverse initiatieven zijn geweest vanuit (markt)partijen om de kwaliteit van de incassodienstverlening te vergroten (bijvoorbeeld door zelfregulering), is uit onderzoek gebleken dat dit nog verder kan worden verhoogd. Het doel van de Wki is dan ook om de kwaliteit van de private buitengerechtelijke incassodienstverlening te vergroten ten behoeve van alle betrokken partijen.

Reikwijdte Wki

De Wki is van toepassing op zogenaamde ‘buitengerechtelijke incassowerkzaamheden’. Dit zijn activiteiten ter verkrijging van voldoening buiten rechte van een vordering tot betaling van een geldsom. Onder dergelijke ‘werkzaamheden’ vallen, onder andere, het opnemen van contact, verstrekken van inlichtingen, versturen van een betalingsherinnering, aanmaning of ingebrekestelling, behandelen van verweer, (proberen te) treffen van een betalingsregeling en in ontvangst nemen van betalingen.

De reikwijdtebepaling in de Wki bepaalt dat deze wet uitsluitend betrekking heeft op de buitengerechtelijke incassowerkzaamheden die voldoen aan drie cumulatieve criteria:

  1. die worden verricht of aangeboden in de uitoefening van een daarop gericht of mede gericht beroep of bedrijf, of op een wijze alsof zij daarop beroeps- of bedrijfsmatig gericht of mede gericht was;
  2. voor een derde of na overdracht van de vordering; en
  3. met betrekking tot de voldoening door een natuurlijke persoon die zijn of haar woonplaats in Nederland heeft.

Met sub a) is een breed toepassingsbereik beoogd. Een partij komt al binnen de reikwijdte te vallen op het moment dat buitengerechtelijke incassowerkzaamheden uitsluitend worden verricht of aangeboden in de uitoefening van een “mede daarop” gericht beroep of bedrijf. Met deze toevoeging is volgens de wetgever beoogd dat bijvoorbeeld een bedrijf dat een aan hem in het gewone handelsverkeer gecedeerde vordering incasseert, niet onder de reikwijdte van de Wki komt te vallen. Anderzijds valt een koper van een portefeuille vorderingen, zoals een factoringmaatschappij, juist wel onder het toepassingsbereik van de Wki. Bij de uitoefening van “beroep of bedrijf” gaat volgens de wetgever om incassowerkzaamheden die door private partijen professioneel worden uitgevoerd en direct of indirect zijn gericht op het verwerven van inkomen of het maken van winst.

Op basis van sub b) geldt een belangrijke beperking: om te voorkomen dat de Wki ook van toepassing is op de incasso van eigen vorderingen is de reikwijdte van de Wki beperkt tot de onderneming die (beroeps- of bedrijfsmatig) buitengerechtelijke incassowerkzaamheden uitvoert (i) namens een derde partij of (ii) nadat een vordering aan deze onderneming is overgedragen

Als laatste geldt dat de buitengerechtelijke incassowerkzaamheden betrekking hebben op voldoening van een vordering gericht op een natuurlijke persoon met woonplaats in Nederland. Er is gekozen voor het objectieve criterium van het zijn van een natuurlijk persoon en vallen onder ‘natuurlijke personen’ dus ook eigenaren van eenmanszaken, vennoten van een vennootschap onder firma en maten van een maatschap.

Register incassodienstverlening

Incassodienstverleners (dus óók bedrijven die erop zijn gericht vorderingen te kopen en vervolgens te incasseren) moeten zich vóór 1 april 2025 verplicht registreren in het “Register Incassodienstverlening”. Nieuwe incassodienstverleners moeten zich direct inschrijven. De registratie geldt voor de gehele onderneming en niet voor individuele medewerkers. Het bedrijf is als verrichter of aanbieder van buitengerechtelijke incassowerkzaamheden verantwoordelijk. Een dergelijke registratieaanvraag kan worden ingediend via het daarvoor bestemde aanvraagformulier (zoals beschikbaar op de website van Justis via deze link). Aan de registratieaanvraag zijn kosten verbonden, daarnaast zal bij de jaarlijkse verlenging van de registratie een terugkerend bedrag voor toezicht en handhaving moeten worden voldaan. Het register wordt (beperkt) openbaar en kosteloos raadpleegbaar voor een ieder.

Verplichtingen

Bij de registratieaanvraag moet de incassodienstverlener aantonen dat de organisatie voldoet aan de kwaliteitseisen uit de Wki. Deze kwaliteitseisen worden verder uitgewerkt in lagere regelgeving, waaronder het Besluit kwaliteit incassodienstverlening (Bki), de Regeling kwaliteit incassodienstverlening en de (concept) Beleidsregels beoordeling betrouwbaarheid Wet kwaliteit incassodienstverlening. Deze kwaliteitseisen hebben onder andere betrekking op (i) de vakbekwaamheid van medewerkers en leidinggevenden (zie artikel 2 Bki), (ii) de verplichte opbouw en specificatie van vorderingen (zie artikel 3 Bki), (iii) de benadering van een schuldenaar en het beschikbaar stellen van bepaalde informatie (zie artikel 4 Bki) en (iv) de kwaliteit van de administratie (zie artikelen 4 en 5 Bki). Verder moet de incassodienstverlener een klachtenregeling vaststellen (conform artikel 6 Bki) én aangesloten zijn bij een geschillenregeling. Tot slot verdient nog opmerking dat de incassodienstverlener haar personeel niet mag laten werken zonder een Verklaring Omtrent het Gedrag (ouder dan drie maanden).

Toezicht, handhaving en sancties

De Inspectie Justitie en Veiligheid houdt toezicht op naleving van deze ‘registratieplicht’ en de waarborging van de kwaliteitseisen. Bij een overtreding van de Wki is de Inspectie bevoegd om een last onder dwangsom of bestuurlijke boete op te leggen. Daarnaast kan zij incassodienstverleners tijdelijk schorsen of zelfs doorhalen. De Inspectie zal hierbij samenwerken met, onder andere, de ACM en AFM.

Een overtreding van de Wki heeft ook civielrechtelijke gevolgen. Allereerst is een schuldenaar geen incassokosten verschuldigd voor werkzaamheden door een niet-geregistreerde incassodienstverlener. Verder is de schuldenaar ook niet verplicht te betalen aan een niet-geregistreerde incassodienstverlener. Het is dus van (extra) belang eerst het register te raadplegen, voordat incassodiensten worden uitbesteed aan een derde partij!

Overgangsperiode

Incassodienstverleners kunnen zich vanaf 1 april 2024 in het register inschrijven. De Wki voorziet echter in overgangsrecht, “huidige” incassodienstverleners hebben tot 1 april 2025 de tijd de registeraanvraag in te dienen. “Nieuwe” incassodienstverleners daarentegen moeten zich gelijk inschrijven. Let wel op, de kwaliteitseisen zijn wel direct in werking getreden (waaronder bijvoorbeeld de VOG-verplichting en andere informatieverplichtingen).

Contact

Heeft u vragen over de Wki of andere onderwerpen op het gebied van financiële regelgeving? Neem dan contact op met ons Financial Regulatory Team.