In de vijfde editie van deze blog besteden wij aandacht aan de sector transport en logistiek, waarin ook de toepassing van de staatssteunregels een hot topic is.
1. Inleiding
Wereldwijd hebben landen maatregelen genomen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Als gevolg van deze maatregelen is het internationale vlieg-, trein- en wegverkeer voor passagiers vrijwel tot stilstand gekomen. Het internationale goederentransport vindt veelal nog doorgang, maar de volumes zijn – onder andere door het stilzetten van diverse productiefaciliteiten – afgenomen. Daarnaast zorgen grenscontroles voor lange files bij de grensovergangen van diverse Europese lidstaten. De Europese Commissie adviseert lidstaten zogenoemde green lanes in te stellen zodat vrachtverkeer zonder onnodig oponthoud door kan rijden. Om de continuïteit van de sector verder te borgen zijn of worden zowel op het gebied van mededingingsrecht als op het gebied van de staatssteunregels, diverse maatregelen genomen.
2. Mededingingsrecht
Het kartelverbod verbiedt het uitwisselen van concurrentiegevoelige informatie tussen ondernemingen. Echter, gedurende de huidige crisis kan het uitwisselen van informatie tussen ondernemingen in bepaalde situaties noodzakelijk zijn om knelpunten op te lossen en daarmee per saldo de mededinging ten goede komen. Schade aan bijvoorbeeld distributieketens kan mogelijk worden voorkomen, indien ondernemingen gegevens over voorraden en logistiek met elkaar delen. ACM - voorzitter Snoep bevestigt dit en heeft in een interview met Het Financieele Dagblad aangegeven dat gedurende de coronaviruspandemie bepaalde vormen van samenwerking – waaronder dus het delen van informatie – die normaal gesproken op gespannen voet staan met het kartelverbod, toegestaan zijn. Als voorbeeld noemt hij dat ‘logistieke dienstverleners mogen samenwerken om de Nederlandse burgers van levensmiddelen te voorzien’. Vanzelfsprekend geldt dit niet alleen in de levensmiddelenindustrie. Logistieke dienstverleners mogen volgens de Europese Commissie ook samenwerken om de distributieketens van andere essentiële (schaarse) producten in stand te houden. De oplossingen mogen echter niet verder gaan dan noodzakelijk is om de door de crisis veroorzaakte problemen het hoofd te bieden.
Voor het vervoer per spoor, over de weg en over binnenwateren gelden verder enkele reeds bestaande uitzonderingen. Op grond hiervan zijn onder bepaalde, in de betreffende verordening opgenomen voorwaarden bepaalde technische overeenkomsten vrijgesteld. Voor kleine en middelgrote ondernemingen in de branche gelden uitzonderingen voor het verrichten van gezamenlijke vervoersactiviteiten over de weg of over de binnenwateren en het gemeenschappelijk financieren of verwerven van materiaal.
3. Staatssteun
Naast de ruimere mogelijkheden voor bedrijven om samen aan oplossingen te werken, springt ook de Nederlandse overheid bij. Nederland heeft diverse algemene steunmaatregelen geïntroduceerd om bedrijven die getroffen worden door de coronaviruspandemie te ondersteunen. Er zijn nog geen specifieke steunmaatregelen voor de transportsector bekend gemaakt, maar er lijkt in ieder geval al te worden gewerkt aan maatregelen voor de luchtvaartsector, die bijzonder hard is geraakt. KLM verwacht de komende twee maanden 70 tot 90 procent minder passagiers te vervoeren. Dochteronderneming Transavia is zelfs helemaal gestopt met vliegen. Naar verluidt voeren de Nederlandse en de Franse overheid momenteel intensieve gesprekken met Air-France–KLM over staatsgaranties voor een lening van € 6 miljard aan de holding. Voor het laatste nieuws over de steunmaatregelen, met name in Nederland, België, Luxemburg en Zwitserland, verwijzen wij graag naar onze nieuwspagina.
De steunmaatregelen die Nederland en andere lidstaten nemen moeten in overeenstemming zijn met de Europese staatssteunregels. Binnen de Europese Unie is er een open interne markt: er is vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal. De staatssteunregels voorkomen dat lidstaten door het verstrekken van subsidies (of andere voordelen) aan bepaalde bedrijven of sectoren de concurrentie en de intra-Europese handel verstoren. De Europese Commissie erkent niettemin dat bepaalde steunmaatregelen van de lidstaten gedurende de coronaviruspandemie juist een positief effect kunnen hebben op de interne markt. De maatschappelijke schade van de coronaviruspandemie kan hierdoor worden beperkt. De Europese Commissie heeft een tijdelijk raamwerk opgesteld waarin is neergelegd welke steunmaatregelen door de lidstaten genomen kunnen worden in verband met de coronavirus-crisis en snel door de Commissie goedgekeurd zullen worden. Het raamwerk geeft lidstaten meer mogelijkheden om steun te verlenen. Naast specifieke steunmaatregelen voor de zorgsector, geeft de Europese Commissie lidstaten ook de mogelijkheid steun te verlenen aan bedrijven die in liquiditeitsproblemen dreigen te raken. Een lidstaat kan bijvoorbeeld (onder bepaalde voorwaarden) steun verlenen in de vorm van (i) rechtstreekse subsidies, terugbetaalbare voorschotten of belastingvoordelen, (ii) garanties voor leningen, en (iii) rentesubsidie voor leningen. Voor een volledig overzicht van het tijdelijk raamwerk en een impressie van maatregelen van de lidstaten die reeds zijn goedgekeurd door de Commissie, verwijzen wij graag naar onze speciale webpagina.
Mocht u vragen hebben of een nadere duiding willen over uw specifieke geval neem dan contact op met Marc Custers, Robin Struijlaart, Boyd Wolffers.
