Achtergrond
Sinds 2012 is in het Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen Wft (Bgfo) geregeld dat een bemiddelaar of adviseur bij schadeverzekeringen de cliënt informeert over (de hoogte van) de afsluitprovisie of doorlopende provisie die zij ontvangt, indien de consument daarom verzoekt (zie artikel 86d Bgfo (oud)). Dit wordt ook wel passieve provisietransparantie genoemd.
Op basis van het Wijzigingsbesluit financiële markten 2023, moeten bemiddelaars en adviseurs de consument per 1 juli 2024 actief informeren over het bestaan, de aard en het bedrag van de provisie die zij van een aanbieder ontvangen (zie gewijzigd artikel 86d in combinatie met artikel 86i Bgfo). Het doel is om consumenten beter te informeren over de van toepassing zijnde provisieafspraken, zodat consumenten mogelijk (meer) gaan vragen naar de dienstverlening. Blijkens de Nota van toelichting is in de praktijk gebleken dat het gesprek over de dienstverlening onvoldoende op gang komt.
Het Wijzigingsbesluit financiële markten 2023 is aangenomen op 23 november 2023 (en te raadplegen via deze link). Het Wijzigingsbesluit introduceert ook enkele andere relevante wijzigingen voor adviseurs en bemiddelaars, zoals kwaliteitseisen voor volledig geautomatiseerd advies die worden geïntroduceerd in artikel 32da Bgfo.
Nieuwe regelgeving
Reikwijdte
De actieve provisietransparantie is van toepassing op schadeverzekeringen niet zijnde een betalingsbeschermer, individuele arbeidsongeschiktheidsverzekering of een overlijdensrisicoverzekering. Daarnaast is actieve provisietransparantie specifiek gericht op de particuliere markt. Voor de zakelijke markt blijft de passieve provisietransparantie gelden waarbij cliënten (enkel) op verzoek informatie kunnen inwinnen over de (hoogte van de) ontvangen provisie. De verplichting tot actie provisietransparantie geldt ook voor buitenlandse aanbieders van schadeverzekeringen die in Nederland actief zijn.
Verplichtingen
Voortaan moeten bemiddelaars en adviseurs het provisiebedrag in euro’s in plaats van percentages kenbaar maken. Dit omdat percentages doorgaans geen of (te) weinig inzicht geven. Daarnaast moet de informatie tijdig aan consumenten worden verstrekt, door een adviseur uiterlijk tegelijk met het advies, en door een bemiddelaar voorafgaand aan de totstandkoming van de overeenkomst. In de praktijk kan het exacte bedrag van de te ontvangen provisie meestal pas na het verlenen van de dienst berekend worden omdat dan alle gegevens over de schadeverzekering bekend zijn. De wetgever heeft hier rekening mee gehouden door te bepalen dat in dat geval een indicatie moet worden gegeven van het daadwerkelijke provisiebedrag. Voor deze indicatie geldt het concept “fijnmazig gemiddelde”. Uitgangspunt daarbij is dat de adviseur of bemiddelaar een zo nauwkeurig mogelijke indicatie van het provisiebedrag deelt met de consument.
Op basis van het Wijzigingsbesluit financiële markten 2023 gaan er ook extra transparantievoorschriften gelden voor schadeverzekeraars (zie met name (nieuw) artikel 61 Bgfo). Schadeverzekeraars moeten kenbaar maken welke diensten zij verlenen. Indien een cliënt een schadeverzekering rechtstreeks afsluit bij een verzekeraar (dus zonder tussenkomst van een bemiddelaar of adviseur) dan zal de cliënt doorgaans geen provisie betalen. De schadeverzekeraar moet dan duidelijk maken dat er (ook) geen extra diensten zullen worden verleend. Daarnaast moeten schadeverzekeraars kenbaar maken wat zij aan derden, anders dan bemiddelaars of adviseurs, betalen voor het aanbrengen van nieuwe cliënten, zoals lead generators. Hierbij kan worden gedacht aan prijsvergelijkingssites die niet tevens een bemiddelaar of adviseur zijn, die een vergoeding van een verzekeraar ontvangen voor elke cliënt die via de website van de prijsvergelijker op de website van de verzekeraar komt en vervolgens daar een verzekering afsluit.
Toepasselijkheid van actieve provisietransparantie in de praktijk
En voorbeeld van een voor de praktijk belangrijke vraag is de praktische invulling van de informatieplicht van bemiddelaars die provisie ontvangen, indien zij niet betrokken zijn bij het afsluiten van de verzekeringsovereenkomst door de consument. Het inzicht in de provisie moet immers worden geboden uiterlijk voorafgaand aan de totstandkoming van de overeenkomst.
Een ander punt is het volgende. De Nota van toelichting of andere parlementaire stukken gaan niet specifiek in op de vraag of en hoe actieve provisietransparantie van toepassing is op collectieve verzekeringen. In de literatuur is besproken dat actieve provisietransparantie niet in alle gevallen dat een aspirant-verzekeringnemer via een verzekeringstussenpersoon een verzekering sluit van toepassing (kan) zijn. Dat is het geval als er sprake is van een collectiviteit, waarbij de verzekeringnemer een verzekering sluit ten behoeve van bepaalde derden. De toepasselijkheid van de actieve provisietransparantie hangt daarmee af van wat is afgesproken en of als gevolg van die afspraken consumenten verzekeringnemer worden, zodat de actieve provisietransparantie van toepassing is. In dit verband verwijzen wij naar ons eerdere nieuwsbericht over de AFM interpretatie wanneer sprake is van vergunningplichtig bemiddelen bij groepsverzekeringen.
Overgangsperiode en evaluatie
Uit het Wijzigingsbesluit financiële markten 2023 volgt dat de verplichting tot actieve provisietransparantie geldt voor (schade)verzekeringsovereenkomsten die op of na 1 juli 2024 zijn gesloten. Op bestaande overeenkomsten blijft de oude passieve transparantieverplichting, zoals die luidt op 30 juni 2024, van toepassing.
Het voorschrift met betrekking tot de actieve provisietransparantie zal binnen drie jaar na inwerkingtreding van dit besluit worden geëvalueerd door de Minister van Financiën.
Contact
Heeft u vragen over de actieve provisietransparantie regels of andere onderwerpen op het gebeid van financiële regelgeving? Neem dan contact op met ons Financial Regulatory Team.
