Wetsvoorstel invoering rouwverlof

Achtergrond wetsvoorstel

Met de beoogde invoering van een wettelijk recht op betaald verlof bij overlijden in gezinssituaties met minderjarige kinderen zal de Wet arbeid en zorg moeten worden gewijzigd (Wet invoering rouwverlof).

Het wetsvoorstel voor de Wet invoering rouwverlof is ontstaan vanuit de constatering dat het huidige wettelijke kader onvoldoende ondersteuning biedt aan werknemers die geconfronteerd worden met een ingrijpend verlies. Momenteel biedt de wet alleen kort verzuimverlof bij een overlijden, dat is bedoeld voor de periode tussen het overlijden en de uitvaart. Hierdoor voelen veel werknemers zich gedwongen om in de periode daarna vakantiedagen op te nemen, zich ziek te melden of onbetaald verlof op te nemen voor het verwerken van het verlies. Deze oplossingen bieden echter geen structurele erkenning voor de situatie en kunnen de druk op rouwenden vergroten.

Daarnaast leidt het gebrek aan een wettelijke regeling ertoe dat het voor werkgevers onduidelijk kan zijn wat er van hen verwacht wordt bij een werknemer die geconfronteerd wordt met verlies. De initiatiefnemers van het wetsvoorstel menen dat sprake is van een ‘gat’ in de wetgeving ten aanzien van verlof bij verliessituaties in gezinsverband. Deze situatie wordt als onevenwichtig ervaren in vergelijking met de zeer uitgebreide verlofregelingen voor zwangerschap, geboorte en ouderschap.

Uit diverse onderzoeken, waaronder het CNV-onderzoek en Panteia-onderzoek, en het advies van de Sociaal-Economische Raad (SER) blijkt dat er breed maatschappelijk draagvlak is voor de invoering van betaald rouwverlof. Alhoewel uit het Panteia-onderzoek volgt dat in veel praktijkgevallen goed wordt omgegaan met rouw op de werkvloer, blijkt tegelijkertijd dat er op dit gebied zeker ook verbeteringen mogelijk en noodzakelijk zijn. Het invoeren van een wettelijke vorm van rouwverlof garandeert de nodige ruimte voor werknemers, zonder dat dit ten koste gaat van hun salaris of opgebouwde verlofdagen.

In het SER-advies wordt opgemerkt dat er weinig eenduidigheid is in de ondersteuning van rouwende medewerkers, waardoor soms wordt teruggegrepen op verlofvormen die daar niet voor zijn bedoeld. Dat kan leiden tot oneigenlijke kosten en procedures voor werkgevers en biedt werknemers geen erkenning van de reden voor hun verlof. Zowel werknemers als werkgevers zouden daarom gebaat kunnen zijn bij de instelling van een wettelijke verlofregeling.

Het creëren van een wettelijke basis voor rouwverlof, specifiek gericht op werkende ouders die een partner of minderjarig kind verliezen, draagt volgens de initiatiefnemers van het wetsvoorstel bij aan een evenwichtiger verlofstelsel, een betere ondersteuning van rouwende werknemers en het bevorderen van duurzame inzetbaarheid op de werkvloer.

Inhoud wetsvoorstel

Zoals hierboven genoemd, introduceert het voorstel introduceert een wettelijk recht op betaald (100% doorbetaling van het loon) rouwverlof voor werknemers met een gezin met minderjarige kinderen, waarvan een partner of minderjarig kind komt te overlijden. Het verlof omvat ten minste eenmaal de arbeidsduur per week. Dit betekent dat de werknemers recht hebben op ten minste vijf betaalde verlofdagen bij een voltijdsdienstverband. Het betreft een dwingendrechtelijke minimumnorm, waarvan de werkgever alleen ten gunste van de werknemer kan afwijken. Op werkgevers blijft de verantwoordelijkheid rusten om maatwerk te bieden aan rouwende werknemers. Verder mag de werknemer het verlof flexibel opnemen vanaf de dag na de uitvaart tot één jaar na het overlijden van de partner of het minderjarig kind.

Verder volgt uit het voorstel dat op de werknemer een meldingsverplichting rust. Dit houdt kort gezegd in dat het opnemen van rouwverlof vooraf aan de werkgever moet worden gemeld. In deze melding geeft de werknemer de reden voor, het moment van aanvang en de (vermoedelijke) omvang van het verlof aan. Mocht een voorafgaande melding door omstandigheden niet mogelijk zijn, dan dient de werknemer het opnemen van het rouwverlof zo spoedig mogelijk aan de werkgever te melden. Het verlof vangt aan op het moment dat in de melding van de werknemer wordt genoemd, tenzij de werkgever kenbaar maakt dat hij tegen het opnemen van het verlof een zodanig zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang heeft dat het belang van de werknemer naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid daarvoor moet wijken. Tot slot is het niet mogelijk de uren die van het rouwverlof worden opgenomen in mindering te brengen op de vakantie-afspraken die gelden tussen de werknemer en werkgever.

Advies Raad van State

De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 28 oktober 2024 zijn advies over het initiatiefvoorstel gepubliceerd. De Raad van State erkent de behoefte aan rouwverlof en de waarde ervan als basis voor maatwerkafspraken tussen werkgevers en werknemers, maar plaatst ook een aantal kritische kanttekeningen bij het voorstel. Zo zal de invoering van een aparte regeling voor rouwverlof het verlofstelsel complexer maken, terwijl er juist naar administratieve vereenvoudiging moet worden gestreefd. Daarnaast is de Raad van State kritisch over de doelgroep en adviseert hij tot heroverweging. Rouw is immers niet slechts beperkt tot werknemers in een gezin met minderjarige kinderen. Ook vraagt de Raad van State om meer onderbouwing van de noodzaak en effectiviteit van het voorgestelde minimum verlofrecht van één keer de arbeidsduur per week, omdat dit in de praktijk mogelijk zal worden gezien als maximumnorm. De Raad van State adviseert daarom tot aanpassing van het huidige wetsvoorstel op deze punten.

Vervolgtraject

Het advies van de Raad van State wordt momenteel door de initiatiefnemers van het wetsvoorstel beoordeeld. Zij kunnen het voorstel op basis van dit advies wijzigen. Het advies en eventuele aanpassingen worden opgenomen in een verslag dat aan de Tweede Kamer wordt gestuurd. Het wetsvoorstel zal vervolgens moeten worden behandeld en worden aangenomen door de Tweede Kamer en vervolgens nog door de Eerste Kamer.

Uiteraard zullen wij de ontwikkelingen rond het wetsvoorstel op de voet blijven volgen. Mocht u vragen hebben naar aanleiding van dit nieuwsbericht, neem dan gerust contact met ons op. Wij zijn u graag van dienst.