Voorgenomen toekomstige aanpassingen zorgspecifieke fusietoets

De aanpassingen aan de Zft zijn bedoeld om de toetsing van fusies en overnames in de zorgsector te versterken en de continuïteit, kwaliteit en rechtmatigheid van zorg te waarborgen. Minister Agema streeft ernaar om het wetsvoorstel in de tweede helft van 2025 bij de Tweede Kamer in te dienen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste voorgestelde wijzigingen zoals uiteengezet in de kamerbrief:

  • Uitbreiding van de toetsing op continuïteit van zorg
    De toetsing van de continuïteit van de zorg beperkt zich bij de huidige Zft tot cruciale zorg, zoals ambulancezorg en spoedeisende hulp. Minister Agema stelt voor om deze toetsing uit te breiden naar alle zorgvormen binnen de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz). Dit betekent dat de NZa ook de gevolgen voor de continuïteit van niet-cruciale zorg kan beoordelen en indien nodig een concentratie kan tegenhouden. De Minister heeft ook aan zorgverzekeraars gevraagd of zij wellicht een rol kunnen spelen in dit verband.
  • Toetsing op rechtmatigheid van zorg
    Een voorgenomen toevoeging aan de Zft is de toetsing op rechtmatigheid van zorg. De NZa krijgt de bevoegdheid om een concentratie tegen te houden als er sprake is van een lopende maatregel van de NZa wegens onrechtmatige bedrijfsvoering van een van de betrokken zorgaanbieders. Dit moet er volgens de Minister voor zorgen dat zorgaanbieders eerst hun bedrijfsvoering op orde hebben voordat zij een fusie of overname aangaan.
  • Toetsing op kwaliteit van zorg
    Een andere voorgenomen wijziging betreft een toetsing op de kwaliteit van zorg. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) zal de NZa voorzien van een zienswijze bij ‘betekenisvolle concentraties’, vooral als er lopende maatregelen opgelegd zijn door de IGJ of de NZa, als een concentratie vanwege haar omvang ook bij de Autoriteit Consument en Markt moet worden gemeld, of indien er relevante en betekenisvolle negatieve media-aandacht of politieke aandacht voor de concentratie is. De NZa kan op basis van deze informatie besluiten om een voorgenomen concentratie te weigeren of op te schorten.

De voorgenomen wijzigingen van de Zft betekenen een uitbreiding van de toetsing van de NZa. Onder het huidige regime heeft de NZa slechts tweemaal haar goedkeuring aan een concentratie onthouden. In beide gevallen was sprake van een overname van een huisartsenpraktijk door de huisartsenketen Co-Med maar was de NZa er niet van overtuigd dat Co-Med kon garanderen dat er de voorgenomen transactie voldoende huisartsenzorg beschikbaar is voor de patiënten van beide praktijken (zie persbericht). In de onderliggende besluiten komt al duidelijk naar voren dat de continuïteit in de ogen van de NZa onvoldoende is gewaarborgd, maar formeel is de goedkeuring onthouden omdat de effectrapportage van Co-Med onvoldoende was onderbouwd.

Recente wijzigingen zorgspecifieke fusietoets

Op 1 januari 2025 is ook een wetswijziging doorgevoerd naar aanleiding van een amendement van het lid Bushoff. Deze wetswijziging (opgenomen in artikel 49 lid 2 sub e Wet marktordening gezondheidszorg) verplicht de NZa haar goedkeuring te onthouden indien “de Inspectie gezondheidszorg en jeugd een onderzoek doet naar de kwaliteit van zorg omdat die zorg in ernstige mate afbreuk doet aan het verlenen van goede zorg als bedoeld in artikel 2 van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg”. In haar kamerbrief constateert de Minister dat uitvoering overeenkomstig de letterlijke tekst mogelijk tot gevolg zou hebben dat de NZa nagenoeg geen enkele zorgfusie meer mag goedkeuren. Om te voorkomen dat dit daadwerkelijk gebeurt, zal een classificering van IGJ-onderzoeken worden gemaakt om proportioneel te kunnen handelen. De NZa zal dit nader uitwerken in een beleidsregel. Het voorgenomen wetsvoorstel zal de wet ook op dit punt aanpassen om ervoor te zorgen dat de wettekst aansluit op de uitvoering daarvan.

Eerder dit jaar heeft de NZa op haar website bekendgemaakt een nieuw meldingsformulier en haar beleid (zoals opgenomen in de toelichting op het meldingsformulier) op enkele punten als volgt te wijzigen:

  • Het wordt makkelijker om aan te geven dat er niks verandert in de zorgverlening aan de cliënten en in de ondersteunende processen.
  • Er is minder financiële documentatie nodig bij een concentratie tussen twee financieel gezonde organisaties.
  • Er is één uitzondering op de hoofdregel informeren personeel betrokken organisaties: indien er geen ondernemingsraad is ingesteld en de concentratie alleen invloed heeft op een specifiek deel van het personeel, hoeft alleen dat specifieke deel van het personeel te worden betrokken. Eerder hanteerde de NZa in een dergelijke situatie het uitgangspunt dat het personeel van het gehele concern moest worden geïnformeerd.